4 Mayıs 2012 Cuma

“İzm”ler – Politik ve Siyasi Sistemler

KOMÜNİZM : Özel mülkiyetin kaldırılmasına ve servetin ihtiyaçlara göre paylaştırılmasına dayalı toplumsal düzen ya da siyasal sistem. Önceleri ütopik bir kavram iken Marx ve Engels’in birlikte oluşturdukları bu dünya görüşü için tarafından yeniden yorumlanarak siyasal bir program haline getirildi. Bu nedenle Marksizm ya da Marksizm Leninizm de denilen Komünizm giderek Marksist-Leninist ilkelerden hareketle komünist bir toplum oluşturmayı amaçlayan tüm siyasal hareketleri de belirtmektedir.
SOSYALİZM : Sosyal teşkilatlanmayı eşitlik ölçüsüne göre düzeltmeyi gâye güden teori.Sosyalizm, ferdiyetçi ve hürriyetçi (liberalist) sistemlere karşı bir tepki olarak doğmuştur. Sermaye sahipleriyle işçiler ârasındaki eşitsizliği, servet ve refah farklarını ortadan kaldırma iddiasındadır. Bu iddialar doğrultusunda Sosyalizmi önce ekonomik bir çerçeve içinde; yani servetin üretimi, tüketimi, paylaşılması ve dağıtımı açısından ele almalıdır. Bu açı, bizi Sosyalizmi meydana getiren şartları araştırmaya götürür. Liberal demokrasinin ve Kapitalizmin doğurduğu yetersizlikler ve adaletsizlikler, sanayileşme olayına; sanayileşme de, sosyal, ekonomik ve şuurlu bir şekilde teşkilatlanan işçi sınıfının siyasi bir güç halinde ortaya çıkmasına götürür.

ANARŞİZM :Anarşizm, anarşiyi, yani “efendinin, hükümdarın olmamasını” amaçlayan politik bir kuramdır. Diğer bir deyişle, anarşizm bireylerin birbirleriyle eşitler olarak özgürce işbirliği [ing. co-operation] içinde olabileceği bir toplum yaratmayı amaçlayan politik bir kuramdır. Böylece, anarşizm gerekli olmadıkları gibi, [aynı zamanda da] bireye ve onların bireyselliğine zararlı olan tüm hiyerarşik kontrol biçimlerine –ister devletin isterse kapitalist olsun— karşı çıkar.
MARX’İZM : Bilimsel sosyalizmin kurucusu Karl Marx’ın görüşlerini temel alan siyasal, ekonomik ve felsefi sistemin adıdır. Marksizmin temel kuramı sınıflar savaşı kuramıdır. Kapitalist toplum ile birlikte ortaya çıkan işçi sınıfı artık toplumun devrimci dinamiğidir ve kapitalist düzeni ortadan kaldırarak sosyalizme yani sınıfsız topluma giden yolu açacak olan biricik sınıftır. Marx kapitalizmin son sınıflı toplu olduğu ve burjuvazi ile işçi sınıfı arasındaki uzlaşmaz çelişki sonucu yıkılacağı öngörüsünde bulunur. Marksizm’de önemli bir ayrım olarak altyapı ekonomik ilişkileri, üstyapı ise din, sanat vs.. gibi kategorileri temsil eder. Üstyapı ne kadar karmaşık görünürse görünsün altyapının bir tezahürüdür.
EMPERYALİZM: Bir millet veya topluluğun diğeri üzerine doğrudan veya dolaylı, siyasî, ekonomik, kültürel veya söylemsel yayılmasıdır. Böylece emperyalizm temelde amaç ve araçlar olarak güçle ilgilidir. Emperyalizm, coşturucu sloganlar, savaş sembolleri, üstün askerî, ekonomik, siyasî veya kültürel güç tarafından kurulur ve kendini yeniden üretir. Bu sebeple emperyalizmin genellikle farklı kültürlerin çarpışmasını ve onların aralarındaki adaletsiz değişimi takip eden bir ilişkiyi anlatmaktadır. Emperyalizm ‘ötekinin’ bağımsız siyasal, hukuksal, ekonomik varoluş hakkının ortadan kaldırılmasına dayanır. Sonuçta emperyalist güçler abluka altına aldıkları toplumlar üzerinde her türlü tasarruf hakkını kendi eline geçirmiş olur.
FAŞİZM : Siyasal demokrasinin kapitalizme karşı işlediği bir dönemde, kapitalizmi sürdürmek amacıyla siyasal demokrasiye son veren, katı bir diktatörlüktür. Bu olgunun üzerine ise soyut bir devlet felsefesi kurulacak, yaşamın gerçeklikleri bu görkemli devlet sisiyle örtülecektir. Kuram alanında faşizm, machievelli’yi benimseyecek, Musollini,Machievelli’nin yönemlerinin doğruluğunu ve günceliğini savunacaktı.Faşizmde herşey devletin içindedir. Devletin dışında ve devletten kök almayan hiçbir değer yoktur. Tüm değerlerin bileşimi olan faşist devlet , toplumun ve bireyin yaşantısını ayrıntılı olarak çözümler, geliştirir ve yönetir.
Faşizm için uluslararası hukukun herhangi bir üstünlüğü söz konusu olamaz. Faşizm bu alanda Hegel’in düşüncelerini hemen hemen olduğu gibi benimsemektedir. Uluslararası sorunların çözüm yolu, savaştır. Devlet nasıl bireylere karşı kuvvet kullanarak iradesini geçerli kılıyorsa, öteki devletlere karşı da aynı yöntemi, başka bir deyişle bu kez savaş yolunu kullanmaktadır.
TERÖRİZM : Bir ideoloji değil bir stratejidir. Çoğunlukla siyasî olan amaç bazen sosyal ve ekonomik de olabilmekte ve değişik siyasî görüştekiler (aşırı sağ ve aşırı sol kanatlar) tarafından da kullanılmaktadır.
Bir azınlığın, hedef aldığı amacı, demokratik ve normal yollarla gerçekleştiremeyeceğini anlayıp amacına dehşet, terör yoluyla topluma korku salarak varmak istemesidir veya bireylerin ya da azınlıkların şiddete dayanan ve kişilere, mallara ya da kurumlara yönelik siyasal eylemleri, ve bu şiddet eylemlerinin tümü.
LENİNİZM :Sovyet Rus lideri Vladimir Lenin tarafından geliştirilen Leninizm, Marksizm’in bir türevidir. Marksizm’den en önemli farkı, sosyalizme ulaşmak için, ekonomik devrimlerden önce politik devrimler yapılması gerektiğini vurgulamasıdır. Lenin’e göre bu politik devrim, komünist partinin güçlü otoritesi altında yapılmalıdır. Tüm Sovyet Rusya tarihi, kominist partinin güçlü varlığı ile şekillenmiş olduğundan, Sovyet Rusyanın ideolojisi Marksist-Leninizm olarak tanımlanır.
KAPİTALİZM : Batı dünyasında feodalizmin çöküşünden bu yana egemen olan ekonomik sistem. Anamalcılık, Sermayecilik, Serbest Piyasa Ekonomisi, Serbest Girişinin Ekonomisi adlarıyla da anılır. Liberal sistem, serbest ticaret, karma ekonomi deyimleri de kapitalizmi belirtir. Kapitalist ekonominin temel özelliği üretim araçlarının büyük çoğunluğunun özel ellerde bulunması ve üretimle gelir bölüşümüne önemli ölçüde piyasaların işleyişinin yön vermesidir.
KEMALİZM: Teorik temellerini 19.yy liberal filozoflarından, pozitivist akımdan, Fransız ihtilali ve getirdiği ulus-devlet sistematiğinden, Jön-Türk hareketinden ve Osmanlı’nın dönem için en aydın sınıfı olan Harbiye içinde oluşan akımlardan alan, bu altyapıyı, tarihinin deneyimleriyle, Türk milletinin genel yapısıyla ve sosyolojik şartlarla harmanlayan, Türkiye şartlarına ve Türkiye’ye özgü bir düşünsel harekettir.

Bu açıklamalar çeşitli yerlerden derlenmiştir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder