1 Mayıs 2012 Salı

Ametaller

                                                                                                                                      


Metal olmayan,normal koşullarda katıdan başka sıvı ya da gaz durumunda bulunabilen, tel ve levha biçimine gelemeyen,elektrik ve ısıyı iletmeyen(bir tür C kristali olan grafit dışında)
ve elementler tablosunun sağ tarafında yer alan elementlerdir.Ametallere uzun bir süre, metalsi-
ler (metali andıran)adı verilmiştir;oysa günümüzde metalsiler terimi,hem metal,hem de ametal özelliği taşıyan elementleri belirtmek için kullanılmaktadır.Bazı ametaller,sembolleri ve değer-
likleri şunlardır:
                                                  AMETALİN ADI                           SEMBOLÜ                                   DEĞERLİĞİ
                                                        Karbon                                      C                                                (+4,-4)
                                                        Azot                                          N                                                    -3
                                                        Fosfor                                        P                                                    -3
                                                        Oksijen                                      O                                                    -2
                                                        Kükürt                                        S                                                    -2
                                                        Flor                                            F                                                    -1
                                                        Klor                                           Cl                                                    -1
                                                        Brom                                         Br                                                   -1
                                                        İyot                                            İ                                                    -1
                                                        Selenyum                                  Se                                                   -2
       Ametaller,birleşme değerlerine göre sınıflandırılır:
       1.grup:Tek değerli ametaller:Çok elektronegatiftirler;hidrojenle birleşince kuvvetli asitler verirler.Bunlar birbirlerine çok benzeyen tuz verenlerdir(halojenler):flor,klor,brom ve iyot.
       2.grup:Daha az elektronegatif olan çift değerli ametaller:Oksijen, kükürt, selenyum,tellür.
       3.grup:Hidrojenli bileşikleri artık asit olmayan üç değerli ametaller:Azot,fosfor,arsenik.
       4.grup:Dört değerli ametaller:Karbon ve silisyum.Bunlara aynı birleşme değeri olmamakla beraber,bor da katılabilir.Havadaki nadir gazlar(helyum,neon,argon,kripton ve ksenon)birleşme
 değeri sıfır olan başka bir grup teşkil ederler;bunlar tek atomlu gazlardır. 




       Genellikle ısı ve elektriği iyi iletmezler.Bir kristale elektrik akımı verdiğimizde elektronla-
rın,kristaldeki bağ türüne bağlı hareket kazanmaları ile ya iletkenlik oluşur ya da elektronlar elektrik akımı altında hiç hareket edemezler,o zaman da kristallerde yalıtkanlık özelliği meyda-
na gelir.Elektrik akımı iletkenliği değerlik elektronların hareketliliği ile ilgilidir.Ametallerde ise  değerlik elektronlarının hareket edebileceği boş değerlik orbitalleri yoktur.Bu tür atomlarda e-
lektronlar atomlarına çok sıkı bağlıdırlar.Bunun için elektrik akımı iletkenliği yoktur.Ama karbonun allotropik bir kristali olan grafit,kara fosfor,gri arsenik ve gri antimon gibi maddeler çok az da olsa elektrik akımını iletir.Grafitin elektrik akımını iletmesinin sebebi,grafitte C a-
tomları arasında zayıf pi bağlarının bulunmasıdır.Bu da elektronların hareketliliğine,dolayısıyla elektrik iletkenliğine sebep olur.Ametaller,genellikle yeni kesildikleri anda bile,metal parıltısı göstermezler(ama iyot pulları,grafit yada antrasit,özellikle de gri antimon bu özelliğe uymazlar) Kükürt ve fosfor gibi bazılarında parlaklık varsa da bu parlaklık camınkine benzer.Onun için adına cam parlaklığı denir.Ametaller,katı(kükürt,fosfor);sıvı(brom);gaz(oksijen,azot)hallerinde bulunurlar.Bu elementlerin pek az ortak özelliği vardır;çoğu gazdır,biri(brom)sıvı,geri kalanlar
ise katıdır.Ametaller,metallerden fiziki ve mekanik özellikleriyle ayrılırlar.Katı metaller yaprak veya tel haline getirilemez ve dayanıklılıkları düşüktür.Sert ve kırılgandırlar;mekanik özellikle-
ri çok kötüdür.Ametallerin atomları genellikle küçüktür ve en dış kabuklarında görece olarak daha çok elektron bulunur.Soy gaz atomlarında elektron kabukları bütünüyle dolu olduğundan bu elementler hemen hemen tümüyle eylemsizdir.Öbür ametallerin elektron kabukları da dolu-
ya yakındır ve soy gazların kararlı elektron düzenine kavuşabilmeleri için yalnızca birkaç elek-
tron almaları yeterlidir.Bu nedenle ametallerin atomları,başka atomların elektronlarını belirgin bir biçimde kendilerine çekme eğilimi(yüksek elektronegatiflik)gösterirler.Elektronegatifliği daha düşük olan atomların elektronlarını çekerek ya da eş elektronegatiflik düzeyindeki atom-
larla elektronlarını paylaşarak kimyasal bileşikler oluştururlar.Ametaller elektrolizde anotta top-
lanır.Ametaller metallerin tersine,elektron yitirme eğilimi göstermezler;dolayısıyla yükseltgen ya da  çok yükseltgendirler.Ametal elementlerden birkaçı hem yerkabuğunun büyük bir bölü-
münü oluşturur,hem de canlıların var olabilmesi  ve gelişmesi için yaşamsal önem taşır.Bunun için de canlılarda çok miktarlarda bulunurlar.Ametallerin oksitlerinden en az biri suda çözünerek asit oluşturur.Bu okside genellikle asit anhidrit adı verilir.Katı ametallerde genellikle belirli molekül biçimleri ya da molekül billurları gözlenir.Özellikle oksitlerde ve sülfürlerde ortak bağlı bileşikleri kolayca oluştururlar.Selenyumun ve antimonun oksitlerinde belirsiz zincir biçiminde bir yapı gözlenir.Elmasta karbon atomları arasındaki silikatlarda silisyum ve oksijen atomları arasındaki güçlü ortak bağlar elmasla kuvarsın çok sert olmalarının nedenini açıklar.Ametallerin çevresinde genellikle (8-n)atom yer alır;n elementleri sınıflandırma çizelgesinde ametallerin yer aldığı sütunun numarası(n=3,4,5,6 ya da 7),yani çevrel elektronla-
rın sayısıdır.(sekizlik kuralı)Böylece Dumas’ın yaptığı gibi ametaller birleşme değeri (ya da değerlik)adı verilen(8-n)teriminin aldığı değerlere göre tanımlanmış dört sınıfa ayrılabilirler; Halojenler tek değerlikli(n=7 ve 8-n=1),kükürt sütununun elementleri iki değerlikli (n=6),azot sütununda yer alanlar üç değerlikli(n=5),karbon ve silisyum dört değerliklidir.(n=4)Dumas,boru (genellikle üç değerlikli)bazı metal özellikleri göstermesi nedeniyle bu ayrımın dışında bırakmıştır.Genellikle erime ve kaynama noktaları düşüktür.







                                       METALLER
                                          AMETALLER
Metaller normal koşullarda katı halde bulunur. Yalnız cıva sıvıdır.
Normal koşullarda katı (karbon, kükürt gibi), sıvı (brom gibi) ve gaz (hidrojen, oksijen, klor gibi) halinde bulunurlar.
Bütün metaller parlaktır(Metalik parlaklık). Işığı yansıtır.
Parlak değillerdir. Renkli veya renksiz olurlar. Işığı kırar veya geçirirler.
Metaller, tel, levha ve toz haline gelebilir. Metaller esnektir; eğilip bükülebilir.

Esnek değillerdir. Tel ve levha haline gelmezler.
Elektrik ve ısıyı iletir.
Isıyı ve elektriği iyi iletmezler. Çoğu yalıtkandır.
Metaller birbirleriyle bileşik yapmaz.Ancak birbiri içinde eritilerek karıştırılır ve alaşımı oluşturur.

Ametaller, metallerle etkileşerek iyon bileşikleri oluşturur.(NaCl, FeS gibi)
İki veya daha çok metal birbiriyle molekül oluşturmaz.
Doğada genel olarak molekül halinde bulunurlar.(H2, O2, N2, Cl2 gibi).
Metaller, daima elektron vererek (+) yüklü iyon olmak ister.
Ametaller, kimyasal olaylarda genel olarak elektron alarak (-) yüklü iyon olur. Bazı hallerde elektron da verebilir.

Moleküllerin öz kütleleri büyük, erime noktaları yüksektir. Örneğin, demir 1500 0C'de erir.Öz kütlesi 7,8 g/cm3'tür.

Erime noktaları düşük, öz kütleleri küçüktür.

Canlılarda az miktarda bulunur.
Canlılarda çok miktarda bulunurlar.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder