EŞZAMANLI
MÜHENDİSLİK
Son yıllarda geleneksel üretim modellerinde değişim ihtiyacı kaçınılmaz
olmuştur. Geleneksel yaklaşımda ürün ardışık adımlarla,her biri değişik
departmanda olmak üzere adım adım son halini alır. Bu geleneksel yöntemde işyerindeki
departmanlar birbirinden bağımsızdır ve aralarındaki iletişim oldukça
sınırlıdır,teknik bir karar verildiğinde bunun sonradan daha iyi bir
alternatifiyle değiştirilmesi güçtür,çünkü böyle bir değiştirme için tüm
sistemin yeniden ele alınması gerekir. Bu yöntemde ürün dizayn çalışmaları ve
üretim ön hazırlık süresi oldukça uzun sürmektedir. Yeni bir ürünün
üretilebilmesi için uzun bir döngü söz konusudur. Ürünün dizaynındaki tek rol
dizayn mühendisinindir. Dizayn mühendisleri
geliştirdikleri ürünün istedikleri ölçü ve kapasitede olması için
verileri imalat mühendislerine verirler. Bir sonraki basamak imalat
mühendislerinin ürünün montaj hattını,üretim planını tasarlamalarıdır. Ancak
tüm bu işlemler bittikten sonra bilgiler
müşteriyle buluşmak üzere pazarlama departmanına verilir. Faaliyetleri
bittiğinde ilgili kişiler tasarım zincirinden ayrılırlar,bu nedenle tasarım
sürecinin erken aşamalarında bulunan kişiler daha sonraki aşamalarda
çalışanlarla görüşmezler. Hataların tasarımın son ve de geri dönülmez
aşamasında ortaya çıkması imalat
masraflarını arttırabileceği gibi geliştirilen yeni ürün pazarın ihtiyaçlarına
cevap veremeyebilir. Bu da imalatçıları global pazarda yer alabilmek için
mühendislik yöntemlerini yeniden gözden geçirmeye ve sistemlerinde köklü
değişiklikler yapmaya itmiştir. Böylece “Eş Zamanlı Mühendislik “ kavramı
doğmuştur. Yani eş zamanlı mühendislik düşüncesinin çıkış nedeni; ürünlerin
eskiye göre çok daha karmaşık hale gelmesi ve bir kişi ya da bölüm tarafından
tamamen anlaşılmasının güçleşmesi nedeniyle ürün tasarımının çok uzun
sürmesi,üretim maliyetli olması ve ürünün beklenenleri yerine getirmemesi
,dolayısıyla müşterilerin memnun edilememesi olmuştur.
Eşzamanlı mühendislik ürünler ve
buna bağlı işlemlerin bütünleşik ve eşzamanlı dizaynlarına sistematik bir
yaklaşımdır. Bunun yanında imalat,mal temini, süreklilik,muayene,güvenlik,insan
faktörü,güvenilirlik gibi faktörleri de içerir. Eşzamanlı mühendislik yeni bir
mühendislik teknolojisinden ziyade insanlar ve iletişim konusudur. Eş zamanlı
mühendisliğin amacı ürün dizaynı ve imalatını müşterinin istekleriyle tam olarak uyuşturabilmektir. Bu
yönüyle eşzamanlı mühendislik toplam kalite yönetiminin bir kolu ve
bilgisayarla bütünleşik kalite mühendisliği metotlarını içeren sistem
mühendisliğinin bir uygulaması olarak düşünülebilir.
Eşzamanlı mühendisliği imalatın bütün aşamalarının
eşzamanlı olarak aynı anda işlediği,doğrusal olmayan bir ürün ve proje tasarımı
yaklaşımı olarak da tanımlayabiliriz. Eşzamanlı mühendisliğin dört temel öğesi
vardır (Dört C): (Giffi ve Diğerleri,1990)
1-Eşzamanlılık(Concurrence):
Ürün ve süreç tasarımı paralel ilerler ve aynı
zamanda oluşur.
2-Kısıtlar(Constraints):
Süreç
kısıtları ürün tasarımının bir parçasıdır.
3-Koordinasyon(Co-ordination):
Ürün
ve süreçler etkin olabilmek için koordine edilmelidir.
4-Uyuşma(Consensus):
Kararlar
bütün takımın katılımıyla alınmalıdır. Dolayısıyla ortak bir takım amaçlara
sahip olunmalıdır. Eşzamanlı mühendislik sayesinde karar verme sorumluluğu
örgütün en alttan üstte kadar her kademesinde vardır ve sorun çıktığında bilgi
alışverişi tüm birimler arasında mümkündür.
Kannan’ın deyişiyle eş zamanlı mühendislik; müşteri
ihtiyaçlarının vurgulandığı,takım değerlerinin işbirliği,güven ve paylaşım
olduğu,karar verme sürecinin ürün geliştirmenin ilk aşamalarında paralel
çalışmalar şeklinde yürütüldüğü ve bilgi paylaşımıyla senkronize edildiği,ürün
geliştirmede uyuşmayı hedefleyen sistematik bir yaklaşımdır.
Eşzamanlı mühendisliğin prensibi “accelerating time to
market” tir. Yani yeni bir üründe mühendislik ve üretim aktiviteleri
aşamalarını minimize ederek zamanı etkin kullanmaktır . Esneklik eşzamanlı
mühendisliğin diğer bir prensibidir. Ekipmanın değişimine esneklik
getirerek,markete ulaşma zamanını düşürür ve buna ilaveten envanter
miktarlarını azaltır,depo alanlarının küçülmesini sağlar ve dizaynı
basitleştirir.
Eşzamanlı mühendisliğin önemli bir bölümünü oluşturan eş
zamanlı dizaynın en önemli amacı ürün dizaynının organizasyonuyla ilgili uygun
bilgilere ulaşmaktır. İkinci amacı ürün geliştirme programını kısaltarak
dinamik endüstri ortamında rekabet edebilme yeteneğini korumaktır. Son amacı
ise müşteri memnuniyeti için ürün performansını geliştirmektir.
Eşzamanlı dizaynın hedeflerini ayrıca iki şekilde ele
alabiliriz.
1-
Dizayn aşamasında ürünle ilgili tüm bilgileri
birleştirerek ürünün etkinliğini arttırmak
2-
Ürünün ortaya çıkmasından dağıtımına kadar geçen
süreyi azaltarak dizayn işleminin verimini arttırmak.
Eşzamanlı
Mühendisliğin amaçları; kayıpların azaltılması (zaman,para ve emek), ürün
geliştirme ve pazara sunum sürelerinin kısaltılması,kalitede
iyileşme,maliyetlerde düşme,sürekli iyileştirme. Eşzamanlı mühendislik süreci
etkin olarak uygulanabilirse bu amaçlar eşzamanlı mühendisliğin yararları
haline dönüşecektir.
Eşzamanlı
Mühendisliğin Yararları:
1-
Müşterinin ihtiyacıyla uyuşan yüksek kalitede ,düşük
maliyetli ürün üretimi
2-
Tüm ürün geliştirme işlemlerinde azalma
3-
Pazara ulaşım sürecini azaltma
4-
Pazarın çeşitli bölümlerini hedef alarak çok fazla
ürün çeşitliliği sunduğu için yüksek satış miktarı ve kar sağlıyor.
5-
Daha az yatırım masrafı yeterlidir.
6-
Otomasyonun daha çok ve etkin kullanılabilmesi
7-
Tasarımın ilk aşamalarında değişiklikleri tamamlayarak
sonraki aşamalarda yapılması zorunlu değişiklikleri minimize etmek.
8-
Fabrikanın daha verimli işletilmesi.
Eşzamanlı
mühendisliği kullanarak bu faydaları elde etmek istiyorsak şunlar
uygulanmalıdır:
1-
Tasarım takımının tüm birimlerden her türlü bilgiye
ulaşabilmesi sağlanmalıdır.
2-
Müşteri istekleriyle birebir kesişim.
3-
Çok yönlü ve disiplinli takımlar ve bu takımların
devamlılığı.
4-
Ürün ve süreç tasarım optimizasyonunu sağlayan uygun
bir tercih yapma analizine imkan vermelidir.
5-
Yeni ürünün örneğini üreterek pazara sunuma hazır hale
getirmek.
6-
Yüksek risk tahminlerini doğrulamak için test etme.
7-
Sürekli gelişim ve öğretime odaklanma.
8-
Tasarım sürecinin bütün uygun aşamalarının kayıtları
dokümante edilmesi ve gelecekte kullanılmak üzere sürekliliğinin sağlanması.
Böyle bir yapının kurulabilmesi için eşzamanlı mühendisliği uygulayan
şirketin bilgi sistemi yapısının da eşzamanlı mühendislikle uyumlaştırılması
gerekecektir
Eşzamanlı
mühendisliğin başarılı olması bir yönetim ve strateji meselesidir. Hızlı ve
kolay bir çözüm olduğu düşünülmemelidir. Eğer şirket yönetiminin eşzamanlı
mühendislik için ayıracak bütçesi yoksa sistemin başarılı olması
beklenmemelidir.
National Institute
of Standarts and Technology ‘den alınan verilere göre eşzamanlı mühendislik ;
ü
Ürün gelişim zamanını %30 - %70
ü
Pazara ulaşım zamanının %90
ü
Mühendislik çalışmalarını %65 - %95
arasında düşürüyor.
ü
Kalite iyileştirmede ise %200- %600 arasında etkinlik
sağlıyor.
Aşağıdaki Tabloda başarılı eşzamanlı mühendislik uygulamaları
gösterilmiştir.
EŞZAMANLI
MÜHENDİSLİĞİ DESTEKLEYEN TEKNOLOJİLER
Teknoloji her ne kadar üretkenlik ve kalitenin en iyi
şekilde sağlanması için yegane faktör olmasa da en önemli faktördür. Örneğin
teknoloji Just-in-Time üretimde ve esnek
imalatta önemli bir rol oynar. Ayrıca ürünler ve işlemlerin paralel ve
bütünleşik dizaynlarını sağlamak için global ve ortak bir ürün dizaynını elde
etmek üzere eşzamanlı mühendislikte önemli bir rolü vardır. Bunun yanında ürün
geliştirme masrafını ve zamanını bu teknolojilerle düşürebiliriz.
Bu teknolojileri şöyle sıralayabiliriz:
1-
Kalite Fonksiyon Göçerimi
2-
İmalat Dizaynı
3-
Taguchi Metodu
4-
Boothroyd ve Dewhurst
Metodu
5-
Hitachi Montaj Değerlendirme Metodu
6-
Axiomatic Yaklaşım
7-
Dizaynda Parametre Değişkenleri
8-
Grup Teknolojisi
1-Kalite Fonksiyon Göçerimi (Quality Function Deployment):
Kalite Fonksiyon Göçerimi (Quality Function Deployment
(QFD)), ürün, hizmet ve süreç planlama, geliştirme ve iyileştirme için
kullanılan etkin bir yaklaşımdır. Toplam kalite ve eşzamanlı mühendislik
anlayışının gerektirdiği bu yaklaşımı, günümüzde rekabette önde gelen
kuruluşların büyük bir bölümü kullanmaktadır. QFD, firmaların ürün ve
hizmetlerini, piyasaya daha kaliteli, daha kısa zamanda ve daha ucuza
sunabilmelerini sağlar. QFD, müşteri istek ve beklentilerinin, tasarım
hedeflerine ve üretimde kullanılacak kalite güvence noktalarına doğru bir
şekilde çevirilmesine yarar. QFD yoluyla, ürün veya hizmet henüz tasarım
aşamasında iken kaliteyi güvenceye almak mümkündür. Mevcut ürün veya hizmetler
için yapılacak QFD çalışması ise, bu ürün veya hizmetlerin iyileştirmesinde
etkili olur. Zira kalite bir ürünü seçerken dikkat edilen en önemli
unsurlardandır. Kaliteyi ürünün performansı ve özellikleriyle ölçebiliriz.
QFD’de kalite müşteri memnuniyetinin bir ölçüsüdür. Kaliteyi iki şekilde
tanımlayabiliriz. (Akao 1990)
1-
Pozitif veya Latent Kalite Müşteri talebiyle ilgilenir.
2-
Negatif veya Expressed Kalite Müşteri şikayetleriyle ilgilenir.
QFD var olan bir ürünü geliştirmek için kullanılabileceği gibi tamamen
yeni bir ürün yaratmak için de kullanılabilir. QFD sadece fiziksel bir ürünle
sınırlı değildir. Servis kalitesini ve diğer aktiviteleri geliştirmek için
kullanılabilir. Eğer QFD bir ürünü geliştirmek için kullanılıyorsa, müşteri
şikayetleri göz önüne alınıp,tüm sebepler analiz edilir. Eğer yeni bir ürün
yaratmak için kullanılıyorsa, müşteri talepleri göz önüne alınır ve bu proses
baştan aşağı tüm birimlerde kullanılır.
2-İmalat Dizaynı (Design for Manufacture):
DFM tasarımcının dizayn problemi için en uygun çözümü
bulması için ışık tutacak dizayn prensiplerini,rehberliği,kuralları vs. içeren
bir sistemdir. Böylelikle en uygun dizaynın bulunma olasılığı artar.
DFM’nin
Prensipleri:
1- Toplam Parça Sayısını Düşürme:
Toplam parça sayısı
düşürüldüğünde daha az parça satın alınır,stok ve malzeme taşıma azalır,montaj
zorlukları minimize edilir,daha az işlem, geliştirme ve mühendislik zamanı yeterlidir. Ayrıca servis
,muayene,test vb. işlemlerin süreleri azaltır. Bütün bunlar imalat masraflarının
düşüşünü sağlar.
2- Modüler Dizayn Geliştirme:
Ürün dizaynında modüllerin kullanılması
muayene,test,montaj,satın alma,yeniden dizayn,servis vb. işlemleri
basitleştirir. Fakat bunun yanında bu modüllerin ara yüzeyleri dizaynın
karmaşıklığını artırır. Bu kesişim modüler dizayn geliştirme uygulamasında
sınırlayıcı faktör olabilir.
3-Standart Bileşenler
Kullanma:
Standart bileşenlerin yüksek bulunabilirliği ve daha ucuz olması üretim
ön süresini azaltır.
4-Dizayn Parçalarının
Çok Fonksiyonlu Olması:
Parçaların çok fonksiyonlu olması dizayndaki toplam parça sayısını
azaltır. Bu da daha önce bahsettiğimiz parça sayısını düşürmedeki avantajları
sağlar.
1- Dizayn Parçalarının
Çok Kullanımlı Olması:
Bir parçanın sadece
bir modele özgü olmayıp diğer modellerde de kullanılabilmesidir. Dizayn
farklılaştırılmasında veya yeni bir ürün yaratılmasında elimizdeki malzemeleri
değişik fonksiyonlarıyla kullanabiliriz.
6- Üretim Kolaylığı İçin Dizayn:
Malzeme ve işlemler
arasında en iyi kombinasyonu sağlayarak tüm imalat masraflarını düşürebiliriz.
7- Montaj
Doğrultularını Minimize Etmek:
Montaj hattında bütün parçalar mümkün olduğu ölçüde tek doğrultuda
ilerlemelidir. Mesela bazı montaj hatları için en iyi yol hattı dikey
doğrultuda kurmaktır( yerçekiminin olumlu etkisi )
3-Taguchi Metodu:
1960’dan beri kaliteyi geliştirmek için bu metot Japonlar
tarafından başarıyla uygulanmaktadır. Kalite kontrole Taguchi yaklaşımı ürünün
tasarım aşamasından üretime kadar imalatını ve tüm işlemlerin gelişimi sağlar.
Bu metodu açıklamak için ilk olarak Taguchi’nin kalite tanımına bakalım;
“Kalite ürünün fabrikadan çıkışı ve müşteriye ulaşmasından sonraki kayıplardır”
Kayıpları ikiye ayırabiliriz.
1-Fonksiyonel
özelliklerden doğan kayıplar Ürün
umulan performansı göstermediği için bu kayıplar doğar.
2-Zararlı
etkilerden doğan kayıplar
Kirlilik,gürültü vb. faktörlerle bağlantılı kayıplardır.
Taguhi’nin metotları
ürün dizaynlarının kontrol edilemeyen faktörlere karşı dirençli olması fikrini
baz alır.
Taguchi kaliteyi ölçmek için kayıp fonksiyonu adını verdiği fonksiyonu
kullanmıştır. Kalite bu fonksiyonun minimize edilmesiyle en etkin olarak sağlanır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder