İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ
10 Aralık 1948
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 10 Aralık 1948 tarih ve 217 A (III) sayılı kararı ile benimsenmiş ve ilan edilmiştir.
Resmi Gazete: 27 Mayıs 1949-7217
BAŞLANGIÇ
İnsanlık ailesinin tüm üyelerinin niteliğinde bulunan onurunu ve eşit ve
ayrılmaz haklarını tanımanın dünyada özgürlük, adalet ve barışın temeli
olduğunu,
İnsanın zorbalık ve baskıya karşı son bir yol olarak ayaklanmaya
başvurmak zorunda bırakılmaması için İnsan haklarının hukuk düzeniyle
korunması gerektiğini,
Uluslar arasında dostça ilişkileri geliştirmeyi özendirmenin temeli olduğunu,
Birleşmiş Milletler halklarının Birleşmiş Milletler Antlaşmasında
te-mel insan haklarına, insan kişiliğinin onur ve değerine, erkeklerle
kadınların hak eşitliğine olan inancını yeniden belirttiğini ve daha
geniş bir özgürlük içinde toplumsal gelişme ve daha iyi bir yaşam düzeyi
sağlamaya karar vermiş olduğunu,
Üye Devletlerin Birleşmiş Milletlerle işbirliği içinde, insan
haklarının ve temel özgürlüklerin evrensel olarak saygı görüp
gözetilmesini sağlamayı yükümlendiklerini,
Bu hak ve özgürlükler konusunda ortak bir anlayış oluşturmanın bu
yükümlülüğün tam olarak gerçekleşmesi için büyük önem taşıdığını
gözönüne alarak,
Genel Kurul,
Toplumun her bireyi ve her organının bu Bildirgeyi sürekli olarak
gözönünde bulundurarak eğitim ve öğretim yoluyla bu hak ve özgürlüklere
saygıyı geliştirmeye ve ulusal ve uluslararası geliştirici önlemlerle
gerek üye Devlet halkları, gerekse bu Devletlerin yargı yetkisi içindeki
ülkele-rin halkları arasında bu hak ve özgürlüklerin evrensel ve etkin
biçimde tanınıp gözetilmesini sağlayamaya çaba göstermeleri amacıyla tüm
halklar ve uluslar için bir ortak başarı ölçüsü olarak bu İnsan Hakları
Evrensel Bildirgesini ilan eder.
Madde 1
Tüm insanlar özgür; onur ve haklar bakımından eşit doğar. Akıl ve
vicdanla donatılmış olup birbirlerine karşı bir kardeşlik anlayışıyla
davranır.
Madde 2
Herkes; ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da başka bir görüş,
ulusal ve toplumsal köken, doğuş ya da benzeri başka bir statü gibi
herhangi bir ayrım gözetilmeksizin bu Bildirgede ileri sürülen tüm hak
ve özgürlüklere sahiptir.
Ayrıca ister bağımsız olsun, ister vesayet altında ya da kendi
kendini yönetmeyen bir ülke olsun, ister başka bir egemenlik sınırlaması
altında bulunsun, bir kimsenin uyruğunda bulunduğu ülke ya da alanın
siyasal, hukuksal ya da uluslararası statüsüne dayanarak hiçbir ayrım
gözetilemez.
Madde 3
Herkesin yaşama ve kişi özgürlüğü ve güvenliğine hakkı vardır.
Madde 4
Kimse, kölelik ya da kulluk altında tutulamaz; kölelik ve köle ticareti her türüyle yasaktır.
Madde 5
Hiç kimseye işkence ya da zalimce, insanlık dışı ya da onur kırıcı davranış ve ceza uygulanamaz.
Madde 6
Herkesin, nerede olursa olsun yasa önünde bir kişi olarak tanınma hakkı vardır.
Madde 7
Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasa tarafından eşit
korunma hakkı vardır. Herkes, bu Bildirgeye aykırı herhangi bir
ayrımcılığa ve ayrım kışkırtıcılığına karşı eşit korunma hakkına
sahiptir.
Madde 8
Herkesin anayasa ya da yasayla tanınmış temel haklarını çiğneyen
eylemlere karşı yetkili ulusal mahkemeler eliyle etkin bir yargı yoluna
başvurma hakkı vardır.
Madde 9
Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez.
Madde 10
Herkesin, hak ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine herhangi bir
suç yüklenirken tam bir eşitlikle bağımsız ve yansız bir mahkeme
tarafından hakça ve açık bir yargılanmaya hakkı vardır.
Madde 11
1. Kendisine bir suç yüklenen herkesin, savunması için gerekli olan tüm
güvencelerin tanındığı bir açık yargılanmayla yasaya göre suçluluğu
kanıtlanana değin suçsuz sayılma hakkı vardır.
2. Hiç kimse işlendiği sırada ulusal ya da uluslararası hukuka göre bir
suç oluşturmayan herhangi bir eylem ya da kusurdan dolayı suçlu
sayılamaz. Kimseye suçun işlendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan
daha ağır bir ceza verilemez.
Madde 12
Kimsenin özel yaşamı, ailesi, konutu ya da haberleşmesine keyfi olarak
karışılamaz, şeref ve adına saldırılamaz. Herkesin, bu tür karışma ve
saldırılara karşı yasa tarafından korunma hakkı vardır.
Madde 13
1. Herkesin bir Devletin sınırları içinde yer değiştirme ve oturma özgürlüğüne hakkı vardır.
2. Herkes, kendi ülkesi de dahil, herhangi bir ülkeden ayrılma ve ülkesine dönme hakkına sahiptir.
Madde 14
1. Herkesin, zulüm altında başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından yararlanma hakkı vardır.
2. Gerçekten siyasal nitelik taşımayan suçlardan ya da Birleşmiş
Milletlerin amaç ve ilkelerine aykırı eylemlerden doğan kovuşturma
durumunda bu haktan yararlanılamaz.
Madde 15
1. Herkesin bir uyrukluğa hakkı vardır.
2. Kimse keyfi olarak uyrukluğundan yoksun bırakılamaz. Kimsenin uyrukluğunu değiştirme hakkı yadsınamaz.
Madde 16
1. Evlenme çağındaki erkeklerle kadınların, ırk, uyrukluk ya da din
bakımından sınırlamalar yapılmaksızın evlenmeye ve bir aile kurmaya
hakkı vardır. Evlenirken, evlilik sırasında ve evliliğin bozulmasına
ilişkin hakları eşittir.
2. Evlenme bağıtı, ancak istekli eşlerin özgür ve tam oluruyla yapılır.
3. Aile, toplumun doğal ve temel birimidir ve toplum ve Devlet tarafından korunur.
Madde 17
1. Herkesin, tek başına ya da başkalarıyla birlikte, mülkiyet vardır.
2. Kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz.
Madde 18
Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğü vardır. Bu hak, din inancını
değiştirme özgürlüğünü ve din ya da inancını, tek başına ya da topluca
ve açık ya da özel olarak öğretme, uygulama, tören ve ibadet yoluyla
açıklama özgürlüğünü içerir.
Madde 19
Herkesin görüş ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hak, karışmasız
görüş edinme ve herhangi bir yoldan ve hangi ülkede olursa olsun bilgi
ve düşünceleri arama, alma ve yayma özgürlüğünü içerir.
Madde 20
1. Herkes, barışçı bir şekilde toplanma ve dernek kurma hakkına sahiptir.
2. Hiç kimse, bir derneğe girmeye zorlanamaz.
Madde 21
1. Herkes, doğrudan ya da özgürce seçilmiş temsilciler aracılığıyla ülkenin yönetimine katılma hakkına sahiptir.
2. Herkesin, ülkesinin kamu hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkı vardır.
3. Halkın iradesi, yönetim otoritesinin temelidir. Bu irade, genel ve
eşit, gizli ve özgür oya dayalı dönemsel ve gerçek seçimlerle
belirtilir.
Madde 22
Herkesin bir toplum üyesi olarak, toplumsal güvenliğe hakkı vardır.
Ulusal çaba ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her Devletin örgüt ve
kaynaklarına göre herkes onur ve kişiliğinin özgür gelişmesinin ayrılmaz
bir üyesi olarak ekonomik, toplumsal ve kültürel haklarının
gerçekleşmesi hakkına sahiptir.
Madde 23
1. Herkesin çalışma, işini özgürce seçme, adil ve elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır.
2. Herkesin herhangi bir ayrım gözetilmeksizin eşit iş için eşit ücrete hakkı vardır.
3. Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve gereğinde
başka toplumsal koruma yoluyla desteklenmiş bir yaşam sağlayacak adil ve
elverişli bir ücrete hakkı vardır.
4. Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma ya da sendikaya üye olma hakkı vardır.
Madde 24
Herkesin, iş saatlerinin makul ölçüde sınırlandırılması ve ücretli dö-nemsel tatiller dahil, dinlenme ve boş zaman hakkı vardır.
Madde 25
1. Herkesin, kendisi ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim,
konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes; işsizlik, hastalık,
sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi denetiminin dışındaki koşullardan
doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir.
2. Analar ve çocukların özel bakım ve yardım hakları vardır. Tüm
çocuklar, evlilik içi ya da dışı doğmuş olmalarına bakılmaksızın, aynı
toplumsal korumadan yararlanır.
Madde 26
1. Herkes, eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından ilk ve temel
eğitim aşamasında parasızdır. İlköğretim zorunludur. Teknik ve mesleksel
eğitim herkese açıktır. Yüksek öğrenim yeteneğe göre herkese eşit
olarak sağlanır.
2. Eğitim, insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarına ve temel
özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yöneliktir. Eğitim, tüm uluslar,
ırklar ve dinsel gruplar arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu özendirir
ve Birleşmiş Milletlerin, barışın korunması yolundaki etkinliklerini
daha da geliştirir.
3. Ana babalar, çocuklarına verilecek eğitimi seçmede öncelikle hak sahibidir.
Madde 27
1. Herkes, toplumun kültürel yaşamına özgürce katılma ve sanattan
yararlanma ve bilimsel gelişmeye katılarak, yararlarını paylaşma hakkına
sahiptir.
2. Herkes, yaratıcısı olduğu bilim, yazın ve sanat ürünlerinden doğan manevi ve maddi çıkarlarının korunması hakkına sahiptir.
Madde 28
Herkes, bu Bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin tam olarak
gerçekleşeceği bir toplumsal ve uluslararası düzen hakkına sahiptir.
Madde 29
1. Herkesin, kişiliğinin özgürce ve tam gelişmesine olanak veren topluma karşı ödevleri vardır.
2. Herkes, hak ve özgürlüklerini kullanırken, ancak başkalarının hak ve
özgürlüklerinin tanınması ve bunlara saygı gösterilmesinin sağlanması ve
demokratik bir toplumda genel ahlak ve kamu düzeniyle genel refah
gereklerinin karşılanması amacıyla yasayla belirlenmiş sınırlamalara
bağlı olabilir.
3. Bu hak ve özgürlükler, hiçbir koşulda Birleşmiş Milletler�in amaç ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz.
Madde 30
Bu Bildirgenin hiçbir hükmü, herhangi bir Devlet, grup ya da burada
ileri sürülen hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yokedilmesini
amaçlayan herhangi bir etkinlikte ve eylemde bulunma hakkını verir
biçimde yorumlanamaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder