KARINCAYİYENLER (Myrmecophagidae-Echidnidae);
Alm. Ameisenfresser, ameisenigel,Fr. Myrmécophagide échidnés, İng. New World ant-eaters, echidnas.
Familyası: Karıncayiyengiller (Myrmecophagidae-Echidnidae).
Yaşadığı yerler: Güney Amerika, Avustralya, Tasmanya ve Yeni Gine.
Özellikleri: Solucan gibi uzayabilen, yapışkan dilleriyle karınca
toplayıp beslenen dişsiz memelilerdir. Tabanlarına basarak yürürler.
Çeşitleri: Büyük karıncayiyen, cüce karıncayiyen, tamandua, dikenli
karıncayiyen (ekidne) en iyi bilinen türlerdir.
Vücutları kıllı, koni veya hortum şeklinde uzunca yüzleri, solucana
benzer uzun ve yapışkan dilleri, toprağı kazmaya yarayan güçlü pençeleri
olan dişsiz memeliler. Güney Amerika;da yaşayan büyük karıncayiyen,
cüce karıncayiyen ve tamandua memeliler sınıfının dişsizler (Edentata)
takımının Myrmecophagidae familyasındandırlar.Karıncaayıları olarak da
bilinerler. Karınca, arı ve termitlerle beslenirler. Ön ayakları
kuvvetli olup, parmakları kanca tırnaklıdır. Bu tırnaklarla karınca ve
termit yuvalarını kolayca bozarlar.
Avustralya, Tasmanya ve Yeni Gine’de bulunan karıncayiyenler ise,
tekdelikliler (Monotremata) takımının Echidnida familyasından olup,
ornitorenk (gagalı memeli) gibi yumurtlayan memelilerdir. Dikenli
karıncayiyengiller de denilmektedir. Sırtlarındaki sık kıllar arasında
sivri dikenler bulunduğundan, dıştan kirpiyi andırırlar. Bacakları kısa
ve beş parmaklı olup kuvvetli kanca tırnaklıdır. Uzun gagalı ekidne
(Zaglossus bruijini) ve kısa gagalı ekidne (Echidna aculeatus) olmak
üzere iki türü bilinmektedir. Küçük gagalı ekidne en çok bilinen türdür.
Avustralya dikenli karıncayiyeni olarak da bilinir. Boyu 35-50 cm
kadardır. Kuyruğu ise bir santimetreyi pek geçmez. Ağırlığı 10 kilogramı
bulanları vardır. Genellikle temmuz ile eylül arasında yuvarlak ve
lâstikimsi tek yumurta yumurtlarlar. Fakat yumurtalarının üzerinde
kuluçkaya yatmazlar. Dişi, yumurtasını karnındaki kesesinde 10-11 gün
kadar taşır. Kesede kuluçka süresini tamamlayarak gelişen yavru yumurta
dişi ile yumurta kabuğunu kırarak keseye yerleşir. Burada anne sütüyle
bir süre beslenir. Başlangıçta yarım gramdan hafif olan ekidne yavrusu,
60 gün içinde 400 gramlık bir ağırlığa erişir.
Büyüyüp dikenleri çıkınca, anne onu toprakta açtığı bir çukura
bırakır. Sütten kesilinceye kadar anne tarafından düzenli olarak burada
emzirilir. Üç aylık olunca 900 gr ağırlığa ulaşır. Emzirme devresi
yaklaşık olarak 200 gün sürmektedir.
Ekidnenin dikenlerinin uzunluğu altı cm kadardır. Avustralya
yerlileri bu dikenleri oklarının uçlarına takarlar. Erkek gagalı
memelide olduğu gibi, erkek karıncayiyenlerde de savunma organı olarak
zehirli mahmuzlar mevcuttur. Tasmanya karıncayiyenlerinin dikenlerinin
uzunluğu ekidneninkinden daha kısadır.
Amerika karıncayiyenlerinin postlarında dikenler bulunmaz ve
yavrularını diğer memeliler gibi doğururlar. Ön ayakları 4, arka
ayakları 5 er parmaklıdır. Büyük karıncayiyen (Myrmecophaga tridactyla)
Güney Amerika’da yaşar. Boyu, 100 santimetrelik kuyruğu ile berâber 210
santimetreyi bulur. Ağırlığı 50 kg kadardır. Boz renkli postunun
kıllarının uzunluğu 25 cm.yi bulur. Kuyruk kılları ise daha uzundur.
Başın yanlarından sırtın her iki tarafına doğru uzanan siyah-beyaz
bantları mevcuttur. Ön ayaklarının geriye kıvrık güçlü pençeleriyle
karınca yuvalarını kolayca dağıtır. Bir kaç dakika içinde binlerce
karıncayı yiyebilir. Yalnız yaşamayı sever. Hemcinsler eşleşme
devrelerinde bir araya gelirler. Gebelik süresi 190 gün kadardır.
Çoğunlukla tek yavru doğurur. Anne karıncayiyen, yavrusunu sırtında
taşıyarak ona karınca yemeyi ve kendi hâlinde yaşamayı öğretir.
Gündüzleri yüksek otlar arasında kuyruğu ile örtünerek dinlenir. Gece
avlanmaya çıkar. Ağaçlara tırmanamaz. İnsan kadar süratlidir. Kuvvetli
olup, insan ve köpekler için tehlikeli olabilmektedir. Tamandua
(Tamandua tetradactyla) Orta ve Güney Amerika’da yaşar. Boyu, 40
santimetrelik kuyruğu ile beraber 100 cm kadardır. Postunun rengi
sarımsı olup yanları siyah lekelidir. Çoğunlukla ağaçlarda yaşar ve iyi
tırmanıcıdır. Sık çalılıklar arasında da dolaşır. Termitlerle beslenir.
Geceleri ağaçlarda avlanır. Tehlike hâlinde pis kokulu bir madde
çıkarır. Dişiler yavrularını korumak için sık sık bu kokuyu salarlar.
Cüce karıncayiyen (Cyclopes didactylus), bu âilenin en küçük
üyesidir. Boyu, 18 santimetrelik kuyruğu ile beraber 38 cm kadardır.
Postu tilki kızılı rengindedir. Dört parmaklı ön ayaklarının yalnız iki
parmağı tırnaklıdır. Karınca ayısı olarak da bilinir. Orta ve Güney
Amerika’nın ağaçlık bölgelerinde gizlenerek yaşar. Gündüzleri ağaç
çatallarında uyuklayarak dinlenir. Geceleri av aramaya çıkar. Yalnız
dolaşmayı sever. Karınca, arı ve termitlerle beslenir. Davranış ve üreme
özellikleri hakkında fazla bir şey bilinmemektedir.
Karıncayiyenler kara hayvanı olmakla berâber iyi yüzerler. Kavgacı
olmamalarına rağmen, yaralanınca veya sıkıştırılınca, keskin ön
pençeleriyle tehlikeli olurlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder